: 2005
Loading Images
Chapter Graphic
Chapter Graphic
 HE KUPU WHAKATAKI 
PREFACE 
 TE KAUPAPA  
THE PROJECT  

Nö te tau 1995 i tïmata ai Te Kaupapa Aroturuki Mätauranga ä-Motu. Ko te tino kaupapa, he aromatawai, he tuku pürongo mö te ekenga paetae mätauranga o ngä tamariki o ngä kura tuatahi i roto i ngä marautanga katoa. I roto i ngä kura reo Ingarihi, ka aromatawaia ngä tamariki o te tau 4 (kei te takiwä haurua o te kura tuatahi) me te tau 8 (te whakamutunga o te kura tuatahi). Ko ngä äkonga o te tau 8 anake ka aromatawaia i ngä kura reo Mäori. He rerekë ngä marautanga me ngä pükenga e aromatawaia ana i ia tau, ä, ka oti ngä marau katoa i te huringa o ia whä tau. Ko ngä kaupapa i oti i te tau 2005, ko te Tikanga ä-Iwi, te Pängarau, ko te Pükenga Pärongo.

Ko te whäinga matua o te aroturuki ä-motu, kia äta möhiotia ai he aha ngä mahi e taea ana e ä tätou tamariki, kia kitea ai ngä wähi e pakari ana me ngä wähi e ähua ngoikore ana, kia whakanuia ngä ähuatanga pai, kia tautuhia ngä ähuatanga me whakapai ake, kia tautuhia hoki ngä rauemi e whaihua ana.

Ia tau, ka tïpako matapökerea ëtahi tamariki ruarua nei, mai i ngä kura puta noa i te motu. Ka aromatawaia ënei tamariki i roto i ö rätou ake kura e tëtahi röpü kaiako kua tohua, kua whakangungua mö tënei momo mahi. Ka tohutohua ngä tamariki mä te reo ä-waha o te kaiako, mä te whiti ataata, mä te rorohiko, mä te tuhituhi ränei. Ko te nuinga o ngä ngohe aromatawai, he mea whakamahi taputapu, whakamahi rauemi ränei. Ko ngä momo whakautu a ngä äkonga, ko te whakautu ä-waha, ko te whakaari, ko te tuhituhi, ko te whakautu ä-rorohiko, ko te hanganga ä-ringa ränei. He maha ngä whakautu ka hopukina ki te whiti ataata hei arotakenga i muri iho.


 TËNEI PÜRONGO 
THIS REPORT  

Ko te 1999 te tau tuatahi i tïmatahia ai ngä aromatawai i roto i ngä akomanga reo Mäori, mö ngä äkonga o te tau 8 anake. I te tau 2005, ko te katoa o ngä kura, he kura kaupapa Mäori, he kura mana Mäori ränei. Ko ngä äkonga tokowaru o ia kura i tipako matapökerea mai i te hunga äkonga tau 8 kua whä tau nui ake ränei e ako ana mä roto i te rümaki reo Mäori. Ka whakaaturia ngä hua ka puta ki ënei äkonga i tënei pürongo. Koia nei te tau tuatahi käore e whakatauritea ana ki ngä hua i puta ki ngä äkonga Mäori o roto i ngä kura reo Ingarihi.

  1 : NGÄ ÄHUATANGA MATUA 
KEY FEATURES  

Ko te Wähanga Tuatahi, he whakamärama i ngä ähuatanga matua o Te Kaupapa Aroturuki Mätauranga ä-Motu e hängai ana ki tënei pürongo.


  2 : NGÄ TAKE
ISSUES 

 

Ko te Wähanga Tuarua, he whakamärama i ëtahi o ngä take e pä ana ki te aromatawai a NEMP i ngä akoranga reo Mäori. Arä, ko ënei e whai ake nei ngä take matua:

• Ko te aronga a ngä kura ki te kaupapa o NEMP;
• Ko te hängai o ëtahi o ngä ngohe aromatawai ki te marautanga e whäia ana i roto i ngä kura whänui, käore pea ki te marautanga o ngä kura reo Mäori;
• Ko te uaua o te reo o ëtahi o ngä ngohe i runga i te ähua o te whakamäori i aua ngohe, me te kaupapa o ngä ngohe;
• Tërä pea, käore ngä äkonga 96 i tïpakohia e tino whakaata ana i te ähua o ngä äkonga katoa o te tau 8 o roto i ngä kura reo Mäori;
• Ko te wähi nui ki te kaiaromatawai ki te äta kukume i ngä whakaaro o te äkonga, mënä he poto, he päpaku noa iho te whakautu.
  3 : NGÄ PÜKENGA PÄRONGO 
INFORMATION SKILLS  


 
Kei te Wähanga Tuatoru ngä körero e pä ana ki ngä hua o te aromatawai i te mätauranga me ngä pükenga pärongo. E toru ngä wähanga matua o te Pükenga Pärongo – ko te äta whakatau i ngä pärongo e hiahiatia ana; ko te kimi me te whakakao mai i ngä pärongo; ko te tätari me te whakamahi i ngä pärongo hei whakatutuki i te kaupapa e mahia ana. E whakaaturia ana ngä hua o ëtahi ngohe pükenga pärongo 14 ki tënei pürongo, ä, he autaia tonu te ekenga paetae i ngä ngohe e whai wähi mai ana te kimi pärongo mai i ngä momo körero matatini. Engari, käore i përä rawa te autaia mö te tuitui i ngä pärongo, te whakaputa whakaaro, me te parahau take.
  4: NGÄ TIKANGA Ä-IWI 
SOCIAL STUDIES  


 
Kei te Wähanga Tuawhä ngä körero e pä ana ki te aromatawai i te mätauranga me ngä pükenga Tikanga ä-Iwi. Ko te whäinga matua o te Tikanga ä-Iwi, kia märama, kia mäia hoki te whai wähitanga atu o ngä äkonga ki ngä ähuatanga maha o te ao hurihuri i runga anö i te haepapatanga e hängai ana. E tutuki ai tënei whäinga, me whai mätauranga ki ngä ähuatanga o te whanaungatanga, te ahurea, te tuku ihotanga, te ohaoha me te tiaki i te taiao me öna rawa.


Tekau mä toru o ngä ngohe Tikanga ä-Iwi e whakaaturia ana ki tënei pürongo, ä, he përä anö ki te Pükenga Pärongo. Arä, he pai tonu te aroä ki ngä momo körero matatini, engari ko te tautuhi, ko te whakaputa körero mö te whänuitanga me te höhonutanga o ngä whakaaro me ngä whanonga te mea hei whakapakari ake.

  5: TE PÄNGARAU  
MATHEMATICS 


Kei te Wähanga Tuarima ngä hua o te aromatawai i ngä pükenga me te mätauranga o ngä äkonga i roto i te marautanga Pängarau. Ko tëtahi whäinga matua o te pängarau, kia märama ngä äkonga ki ngä ariä taketake me te whakamahi i aua ariä, käore ki te whakaoti tätaitanga noa iho.
E toru tekau mä rima o ngä ngohe pängarau e whakaaturia ana ki tënei pürongo, ä, he pai tonu te möhio o ngä äkonga ki ngä meka matua. Häunga tënä, ko te möhio ki ngä momo hautanga, te whakamahi hautanga, te tüponotanga, me te pänga taurangi ngä wähanga hei whakapakari ake.



 6 : NGÄ PÄTAITAI  
SURVEYS 

Kei te Wähanga Tuaono ngä hua o ngä pätaitai i ngä whakaaro o ngä äkonga e pä ana ki te marautanga, me ä rätou ake titiro ki ngä paetae e eke ana rätou mö te Tikanga ä-Iwi, te Pükenga Pärongo me te Pängarau. E pai ana te aro o te nuinga o ngä äkonga ki ënei marautanga me ä rätou mahi ä-kura, ä, e tau pai ana te whakaaro kia haere tonu tä rätou ako i ënei ähuatanga o te mätauranga i a rätou e pakeke haere ana.


 
Loading Images
top of the page | Maori Assessment Report 2005